«Αποκωδικοποιώντας» την ACTA
04/03/2012 | Της Μικαέλλας Λοίζου
http://www.sigmalive.com/simerini/politics/reportaz/469534
ΝΙΚΟΛΑΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ Η αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων, ειδικά όταν βασίζεται σε απλές υπόνοιες, παραβιάζει βασικά ανθρώπινα δικαιώματα
Το ακρωνύμιο ACTA έχει πρόσφατα «εισβάλει» στη ζωή μας. Όπως ακριβώς αναμένεται να κάνει και η ίδια η Εμπορική Συμφωνία Καταπολέμησης της Παραποίησης, εάν τεθεί σε εφαρμογή, σύμφωνα με τα όσα ισχυρίζεται το συνεχώς διογκούμενο, παγκόσμιο κίνημα, ενάντια στο Anti-Counterfeiting Trade Agreement, όπως είναι η αγγλική ονομασία της νομοθετικής ρύθμισης, στην οποία και παραπέμπει το ακρωνύμιο.
Εκ πρώτης όψως η ACTA έχει αθώα κίνητρα: Να δημιουργήσει διεθνή πρότυπα, που θα προστατεύουν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στο διαδίκτυο. Πρακτικά, ωστόσο, φαίνεται ότι οι μόνοι που θα χαίρουν προστασίας από την εφαρμογή της συμφωνίας θα είναι οι εκπρόσωποι του μεγάλου κεφαλαίου. «Σε μια εποχή που η κάθε έκφανση της ανθρώπινης ζωής εμπορικοποιείται και αποτιμάται σε χρήμα, η ύπαρξη αγαθών που παρέχονται δωρεάν είναι αδιανόητη», εξηγεί στη «Σ» ο νομικός Νικόλας Ιωαννίδης, μέλος της συντακτικής ομάδας του «Εμπροσθοφύλακα» (www.efylakas.com), που διοργάνωσε την Παρασκευή εκδήλωση με τίτλο «ACTA: Οι πολιτικές, νομικές και κοινωνικές προεκτάσεις στη ζωή των Κυπρίων πολιτών». Κάπου εκεί φαίνεται, λοιπόν, να έχει τις ρίζες της αυτή η «ευγενής» προσπάθεια προστασίας της παραποίησης, η οποία, εκτιμούν οι μεγάλες βιομηχανίες, ότι συμβαίνει με την ελεύθερη κοινοποίηση και ανταλλαγή υλικού στο διαδίκτυο.
Παραπλανητική ακόμα και η ονομασία
Σύμφωνα με τον Νικολα Ιωαννίδη, ακόμη και η ονομασία της ACTA είναι παραπλανητική, εφόσον δεν ρυθμίζει μόνο περιπτώσεις χάλκευσης-αλλοίωσης προϊόντων (counterfeiting), αλλά αναφέρεται και σε περιπτώσεις αντιγραφής έργων πνευματικής ιδιοκτησίας (με αναφορά και στη διακίνηση πληροφοριών μέσω διαδικτύου). «Το συμπέρασμα που συνάγεται είναι ότι οι συντάκτες της Συμφωνίας ήθελαν να ρυθμίσουν ζητήματα αφορώντα το αχανές και ευρύ πεδίο του διαδικτύου, όμως προσέθεσαν και διατάξεις που ήδη εμπερικλείονται σε άλλες συμφωνίες, ούτως ώστε η Συμφωνία να μην αναφέρεται αποκλειστικά στο διαδίκτυο», τονίζει.
Εξηγεί πως στο άρθρο 27 της Συμφωνίας γίνεται αναφορά στην επιβολή μέτρων για την προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στο ψηφιακό περιβάλλον. Η παράγραφος 1 αναφέρει πως οι πρόνοιες της Συμφωνίας για αστικές (άρθρα 7-12) και ποινικές κυρώσεις (άρθρα 23-26) θα εφαρμόζονται σε περιστατικά που ανακύπτουν και στο ψηφιακό περιβάλλον. Όπως και σε αρκετές άλλες διατάξεις, στην παράγραφο 2 αναφέρεται πως οι διαδικασίες που προβλέπονται από τη Συμφωνία θα πρέπει να σέβονται βασικές αρχές, όπως η ελευθερία έκφρασης. Ωστόσο, το γενικότερο πνεύμα της Συμφωνίας καταδεικνύει πως η συγκεκριμένη πρόνοια δεν τυγχάνει ιδιαίτερου σεβασμού.
Αποκάλυψη τώρα!
«Από τις πιο σημαντικές διατάξεις είναι εκείνη της παραγράφου 4 του άρθρου 27. Η συγκεκριμένη διάταξη δίνει τη δυνατότητα στις αρμόδιες Αρχές να διατάξουν ένα διαδικτυακό παροχέα υπηρεσιών να αποκαλύψει στον δικαιούχο συγκεκριμένων δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας σημαντικές πληροφορίες, οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν στην ταυτοποίηση κάποιου συνδρομητή για τον οποίο υπάρχουν υπόνοιες (allegedly) -ούτε καν ισχυρές ενδείξεις- ότι μέσω του διαδικτυακού λογαριασμού του παραβίασε τα πνευματικά δικαιώματα του δικαιούχου», εξηγεί ο κ. Ιωαννίδης.
Αναντίλεκτα, υπογραμμίζει, η αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων, ειδικά όταν βασίζεται σε απλές υπόνοιες, παραβιάζει βασικά ανθρώπινα δικαιώματα. Προσκρούει, επίσης, στο άρθρο 4§1(a) της ίδιας της Συμφωνίας, που αναφέρει πως δεν θα αποκαλύπτονται πληροφορίες, όταν τέτοια αποκάλυψη θα παραβιάζει τη νομοθεσία του κράτους περί της ιδιωτικής ζωής, προσθέτει.
Όπως αναφέρει ο νομικός, η διαδικασία αυτή κινείται από τον δικαιούχο, αφού καταχωρήσει καταγγελία από την οποία να προκύπτει ότι υπάρχει παραβίαση των δικαιωμάτων του και ότι πρέπει να ληφθούν μέτρα για την προστασία τους. Όμως, τυχόν διαπίστωση παραβίασης των δικαιωμάτων τού καταγγέλοντος δεν συνεπάγεται πάντοτε και την ύπαρξη αποχρωσών ενδείξεων εναντίον του υποτιθέμενου δράστη.
«Αυτό θα πρέπει αποτελέσει μιαν άλλη πτυχή της αστυνομικής έρευνας, έτσι ώστε να μην παραβιάζονται χωρίς λόγο τα προσωπικά δεδομένα των πολιτών», σημειώνει. Περαιτέρω, η υπό κρίσιν παράγραφος τελειώνει με τη συνεχώς επαναλαμβανόμενη διάταξη, δηλαδή πως δεν πρέπει να εμποδίζεται το ηλεκτρονικό εμπόριο, αλλά και να μην παραβιάζεται το δικαίωμα της έκφρασης, επισημαίνει.
Εποικοδομητικές (;) ασάφειες
Στην παράγραφο 5, προειδοποιεί ο κ. Ιωαννίδης, παρέχεται προστασία στα έργα, παραστάσεις και φωνογραφήματα των δημιουργών, με την απαγόρευση τεχνολογικών μέσων που χρησιμοποιούνται για την παραβίαση των δικαιωμάτων των δημιουργών. Η διάταξη αυτή φαίνεται να φωτογραφίζει τη διάδοση εικόνων και μουσικών αρχείων μέσω διαδικτύου. Επίσης, σε αυτήν την παράγραφο, όπως και στις παραγράφους 7 και 8 του άρθρου 27, γίνεται λόγος για «επαρκή νομική προστασία» (adequate legal protection) και «αποτελεσματικές νομικές θεραπείες» (effective legal remedies).
«Οι προαναφερθέντες όροι είναι ευρείς, ασαφείς και αόριστοι και παρέχουν, με αυτόν τον τρόπο, πλατιά διακριτική ευχέρεια στα κράτη να τους προσδίδουν το περιεχόμενο το οποίο εκείνα επιθυμούν», τονίζει ο νομικός. Βεβαίως, κάτι τέτοιο είναι αρκούντως επικίνδυνο και έκνομο, καθώς η σαφήνεια των επιβαλλόμενων μέτρων αποτελεί θεμελιώδη αρχή σε κάθε έννομη τάξη, προσθέτει. «Επίσης, είναι απαράδεκτο να διατάσσεται η αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων των χρηστών του διαδικτύου σε ιδιώτες, σε όλες ανεξαιρέτως τις περιπτώσεις, χωρίς να υπάρχει αποσαφήνιση και εξαντλητική απαρίθμηση των δικαιωμάτων των οποίων τυχόν παραβίαση θα δικαιολογεί τέτοια επέμβαση», αναφέρει ο Νικόλας Ιωαννίδης.
Σαφώς και η πνευματική ιδιοκτησία πρέπει να προστατεύεται, αλλά αυτό δεν μπορεί να σημαίνει την ποινικοποίηση κάθε πράξης διακίνησης πληροφοριών, εξηγεί. Επιπλέον, σημειώνει, την ευθύνη για την προστασία των δικαιωμάτων των ιδιωτών την έχει το κράτος και οι αστυνομικές Αρχές του. Με τις σχετικές διατάξεις της ACTA, οι ιδιώτες (WTO και πολυεθνικές) επιβάλλουν στο κράτος μεθόδους αποκάλυψης πληροφοριών και πιθανών παρανομούντων προσώπων!
Υπάρχουν, ακόμη, πρόνοιες για την επιβολή μέτρων, με σκοπό τη συλλογή πληροφοριών και τη συνεργασία για την καλύτερη αντιμετώπιση των παραβιάσεων των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας (άρθρο 28), συμπληρώνει. Επίσης, η Συμφωνία προβλέπει διεθνή συνεργασία, ανταλλαγή πληροφοριών και παροχή τεχνικής βοήθειας μεταξύ κρατών για την καταπολέμηση των προαναφερθεισών παραβιάσεων (άρθρα 33-35).
«Με το άρθρο 36 ιδρύεται η Επιτροπή για την ACTA, η οποία θα επιβλέπει την εφαρμογή της Συμφωνίας. Η εγκαθίδρυση της Επιτροπής αποτελεί έκδηλη αντινομία, αφού δίδεται η εξουσία σε μια οντότητα χωρίς δημοκρατική νομιμοποίηση να ελέγχει την εφαρμογή της Συμφωνίας στο εσωτερικό των κρατών», αναφέρει ο Νικόλας Ιωαννίδης. Υποδεικνύει, δε, ότι το άρθρο 40§1 προνοεί ότι η Συμφωνία θα τεθεί σε ισχύ μόλις την επικυρώσουν έξι από τα υπογράφοντα κράτη.
Ποινικοποίηση της διακίνησης πληροφοριών
«Καθίσταται πρόδηλο, από τις διατάξεις της Συμφωνίας, ότι ελλοχεύουν σοβαροί κίνδυνοι για την ελευθερία διακίνησης πληροφοριών μέσω διαδικτύου», τονίζει ο Νικόλας Ιωαννίδης. Σοβαρά ερωτηματικά εγείρει η μυστική διαπραγμάτευση της εν λόγω Συμφωνίας, αλλά και η περιθωριοποίηση των εθνικών νομοθετημάτων σχετικά με την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας, που ουσιαστικά καθιστούν την ACTA αχρείαστη. Αναντίλεκτα, λέει, τα πνευματικά δικαιώματα χρήζουν αποτελεσματικής προστασίας, αλλά επ’ ουδενί δεν είναι αποδεκτό να ποινικοποιείται αδιακρίτως κάθε πράξη διακίνησης πληροφοριών.
«Σημαντική πρόνοια της Συμφωνίας είναι και το άρθρο 2, το οποίο προβλέπει πως τα συμβαλλόμενα κράτη μπορούν να εφαρμόζουν πιο εκτεταμένα μέτρα προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων από ό,τι προβλέπει η Συμφωνία, αρκεί να μη συγκρούονται με τις διατάξεις αυτής. Η ρηθείσα πρόνοια είναι μία ακόμη αμφισημία της Συμφωνίας, που την καθιστά δεκτική διασταλτικών ερμηνειών σε βάρος της ελευθερίας έκφρασης και διακίνησης πληροφοριών, αντίθετα με τα όσα ευαγγελίζεται η ίδια η Συμφωνία», τονίζει.
Το κρίσιμο σημείο είναι η θέση της Συμφωνίας προς επικύρωση από τα εθνικά κοινοβούλια. Οι αντιδράσεις των πολιτών είχαν ως αποτέλεσμα να παραπέμψει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τη Συμφωνία στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για γνωμοδότηση, ενώ στην Πολωνία δεν τέθηκε, εν τέλει, προς επικύρωση από το κοινοβούλιο, σημειώνει ο κ. Ιωαννίδης. Αυτή, επισημαίνει, είναι ακόμα μια περίπτωση όπου ο λαός αναλαμβάνει δράση για να καθορίσει ο ίδιος τους όρους του παιγνιδιού, εφόσον η ACTA επιδιώκει να προσβάλει θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα.
«Ενώ, όμως, σημειώθηκε παγκόσμια κινητοποίηση εναντίον της συγκεκριμένης Συμφωνίας, η οποία συνομολογήθηκε κατόπιν πρωτοβουλίας επιχειρηματιών, εντούτοις το Υπουργικό Συμβούλιο στην Κύπρο την υιοθέτησε ακροποδητί, χωρίς κανένα ιδεολογικό ή πολιτικό ενδοιασμό», υπογραμμίζει.
Επαφίεται, λοιπόν, στα εθνικά κοινοβούλια να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων και να μην επιτρέψουν την επιβολή ενός καθεστώτος πλήρους ανελευθερίας στο διαδίκτυο, σύμφωνα με τον νομικό. «Ουσιαστικά, θα πρόκειται γι' άλλη μια περίπτωση εκχώρησης εθνικής κυριαρχίας, αφού τυχόν εφαρμογή της Συμφωνίας θα σηματοδοτήσει την υποταγή των κρατών στα κελεύσματα των πολυεθνικών -ούτε καν ενός διεθνούς οργανισμού- κάτι που έρχεται να προστεθεί στον κυκεώνα που δημιούργησε η οικονομική ύφεση», προειδοποιεί. Χρειάζεται συντονισμένη προσπάθεια για να διατηρήσουμε ελεύθερο το διαδίκτυο, και να προστατεύσουμε τα ευαίσθητα προσωπικά μας δεδομένα από την αδηφαγία και τη φαυλότητα των κερδοσκόπων, καταλήγει ο Νικόλας Ιωαννίδης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου