Ανοικτή Πρόσβαση στη γνώση: πολιτικές και δράσεις στον ευρωπαϊκό και τοπικό χώρο

Ανακοίνωση Κυπριακής Ένωσης Βιβλιοθηκονόμων - Επιστημόνων Πληροφόρησης

Με μεγάλη επιτυχία διεξήχθη την Παρασκευή 24 Οκτωβρίου 2014, η ημερίδα που συνδιοργάνωσαν η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου και η Κυπριακή Ένωση Βιβλιοθηκονόμων - Επιστημόνων Πληροφόρησης, με θέμα

«Ανοικτή Πρόσβαση στη γνώση: πολιτικές και δράσεις στον ευρωπαϊκό και τοπικό χώρο».

Κατά την έναρξη της ημερίδας απηύθυναν χαιρετισμό, ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου Δρ. Κωνσταντίνος Χριστοφίδης, ο πρόεδρος της ΚΕΒΕΠ κος. Παναγιώτης Θεμιστοκλέους και η αναπληρώτρια διευθυντή της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κύπρου κα. Έλενα Διομήδη-Παρπούνα. Αναγνώστηκαν επίσης χαιρετισμοί  εκ μέρους της Ένωσης Ελλήνων Βιβλιοθηκονόμων και Επιστημόνων Πληροφόρησης κο Γιώργο Γλωσσιώτη. Επίσης χαιρετισμό εκ μέρους του κυρίου Παύλου Παρασκευά Προϊστάμενο των Πολιτιστικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, ανέγνωσε ο κος. Ζάχος Πολυβίου Συντονιστής Προγραμμάτων Europeana των Πολιτιστικών Υπηρεσιών Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού.

Ακολούθησαν οι άκρως ενδιαφέρουσες τοποθετήσεις των προσκεκλημένων ομιλητών.

Η Δρ. Βικτωρία Τσουκαλά, από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης της Ελλάδος, στην ομιλία της ανέπτυξε τις διεθνείς εξελίξεις πάνω στην ανοικτή πρόσβαση, τις νομοθεσίες και τα εθνικά πλαίσια που έχουν αναπτυχθεί σε Ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Παράλληλα, ανέλυσε τις υποχρεώσεις των ερευνητών που θα λάβουν χρηματοδότηση από το νέο χρηματοδοτικό πλαίσιο της ΕΕ, Ορίζοντας2020, σχετικά με την ανοικτή πρόσβαση, τόσο στις δημοσιεύσεις, όσο και στα δεδομένα της έρευνας τους.

Η κ. Ιωάννα Κλεάνθους, από τη Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, Συντονισμού και Ανάπτυξης, ανέλυσε την κατάσταση στην Κύπρο σε ότι αφορά το θέμα της Ανοικτής Πρόσβασης και υπογράμμισε την ανάγκη να ακολουθηθούν τακτικές που έχουν εφαρμοστεί και σε άλλα κράτη μέλη ώστε να υπάρχει ομοιογένεια.

Η Δρ. Λήδα Σκουφάρη-Θεμιστού, από το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας, αναφέρθηκε στα προγράμματα του Ιδρύματος, και τη δυνατότητα των ερευνητών να χρησιμοποιήσουν μέρος της χρηματοδότησης για να δημοσιεύσουν τα αποτελέσματα των ερευνών τους σε περιβάλλον ανοικτής πρόσβασης.

Η  Δρ. Alma Swan, αναφέρθηκε στη σημασία και το έργο του SPARC, καθώς και τη σημασία της ανοικτής πρόσβασης.

Ο κος. Lars Holm Nielsen, από το CERN, ανέπτυξε τις δυνατότητες του ψηφιακού αποθετηρίου Zenodo, το οποίο αναπτύχθηκε στα πλαίσια του προγράμματος OpenAIRE και δίνει τη δυνατότητα στους ερευνητές και επιστήμονες των προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δεν μπορούν να εντοπίσουν τοπικά τους αποθετήρια, να καταθέτουν τις δημοσιεύσεις και τα δεδομένα τους σε αυτό.

Η κα. Βασιλική (Σύλβια) Β. Κουκουνίδου, από τη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου, ως Εθνικό Γραφείο Ανοικτής Πρόσβασης, ανέπτυξε την πορεία και τη σημασία του Ευρωπαϊκού προγράμματος OpenAIREplus, καθώς και τη λειτουργία των ψηφιακών αποθετηρίων των τριών δημοσίων πανεπιστημίων στην Κύπρο.

Ο κος. Σταμάτιος Γιαννουλάκης, από το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου, αναφέρθηκε στην προσπάθεια της Βιβλιοθήκης του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου για υποστήριξη της Ανοικτής Πρόσβασης, μέσα από το Cyprus University of Technology Open Access Author Fund.

O Δρ. Phillipe Jougleux, από το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου και εκπρόσωπος της Κυπριακής Ένωσης Δικαιωμάτων Πνευματικής Ιδιοκτησίας, αναφέρθηκε στα ζητήματα των πνευματικών δικαιωμάτων που πιθανόν να προκύπτουν από την εξέλιξη της ανοικτής πρόσβασης. Παράλληλα, ανέπτυξε τη νομική πλευρά του ζητήματος καθώς και τη δυνατότητα και το δικαίωμα του ερευνητή να εκδίδει το έργο του με τον τρόπο που αυτός/ή επιθυμεί.

Ο Δρ. Βασίλης Ραφτόπουλος, από το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου, μέσα από επιστημονικά στοιχεία και έρευνες σε σχέση με την ανοικτή πρόσβαση, ανέδειξε τον κρίσιμο ρόλο που διαδραματίζει στην άμεση πρόσβαση στη γνώση, ιδίως στις επιστήμες της υγείας όπου η συνεχής ενημέρωση είναι κρίσιμη για τους επιστήμονες της υγείας.

Ο Δρ. Βασίλης Προμπονάς, από το Πανεπιστήμιο Κύπρου, διηγήθηκε τη δική του εμπειρία στην ανοικτή πρόσβαση, καθώς και τους κινδύνους που μπορεί να ελλοχεύουν από εκδότες οι οποίοι υποστηρίζουν ότι προσφέρουν ανοικτή πρόσβαση, χωρίς όμως να εφαρμόζονται τα ποιοτικά κριτήρια και οι σωστές προδιαγραφές που προσδίδουν εγκυρότητα.

Τέλος ο Δρ. Λοΐζος Μιχαήλ, από το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου, αναφέρθηκε στον έλεγχο που χρειάζεται η ελεύθερη πρόσβαση. Συγκεκριμένα, ανέλυσε μηχανισμούς που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν ώστε να καταστεί ελεγχόμενη η ανοικτή πρόσβαση. Ταυτόχρονα έγινε αναφορά στο μοντέλο καταβολής συμβολικού αντιτίμου από το χρήστη προς τα αποθετήρια ώστε να είναι σε θέση να ανταπεξέλθουν στα λειτουργικά έξοδα. 

Η ημερίδα έκλεισε με μια ενδιαφέρουσα και γόνιμη συζήτηση, πάνω στα ζητήματα πνευματικών δικαιωμάτων και ανοικτής πρόσβασης, όπως και με την πρόταση για συνεργασία των διοργανωτών με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, ώστε να δημιουργηθεί μια πολιτική για την ανοικτή πρόσβαση στην Κύπρο.