Του Κυριάκου Ε. Γεωργίου
(Εφημερίδα Φιλελεύθερος, 22/06/2008)
Ένας από τους βασικούς στόχους του Κυπριακού Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων είναι η διεξαγωγή έρευνας σε τομείς πολιτικής ευρύτερου ενδιαφέροντος με κύριο στόχο την κοινωνική προσφορά. Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο διεξήχθη και η παρούσα μελέτη που αφορούσε την προώθηση της διάθεσης του βιβλίου και της φιλαναγνωσίας στην Κύπρο μέσα από την καταγραφή των τάσεων των Κυπρίων αναφορικά με την ανάγνωση βιβλίων, εφημερίδων και περιοδικών και άλλες σχετικές δραστηριότητες.
Η Μελέτη έγινε σε συνεργασία με τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού και την ομάδα εργασίας αποτελούσαν οι Χριστόφορος Χριστοφόρου, Ανθή Βιολάρη και Κυριάκος Ε. Γεωργίου. Το πλήρες κείμενο της μελέτης έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του Κέντρου http://www.cceia.unic.ac.cy/surveys_en.htm.
Το επίπεδο φιλαναγνωσίας στην Κύπρο είναι σαφώς χαμηλότερο από άλλες ευρωπαϊκές χώρες και την Ελλάδα και ασφαλώς έχει περιθώρια βελτίωσης. Οι αναγνωστικές συνήθειες των Κυπρίων γενικά συνταυτίζονται σε ένα μεγάλο βαθμό με αυτές των Ελλαδιτών. Είναι κύρια διαπίστωση της παρούσας μελέτης ότι η αγορά βιβλίου στην Ελλάδα και Κύπρο είναι ενιαία και ως τέτοια λειτουργεί δημιουργώντας προκλήσεις και προοπτικές για τους επαγγελματίες και επιχειρήσεις του χώρου και λειτουργώντας θετικά για τους αναγνώστες/καταναλωτές.
Οι Κύπριοι αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στην παρακολούθηση τηλεόρασης και στην πλοήγηση του διαδικτύου από τον χρόνο που αφιερώνουν στο διάβασμα. Παράλληλα ένα υψηλό ποσοστό πέραν του 42% των ερωτηθέντων δεν αφιερώνει χρόνο στην ανάγνωση βιβλίων. Επίσης οι περισσότεροι επιλέγουν την ανάγνωση εφημερίδων και περιοδικών (74%) παρά την ανάγνωση βιβλίων (23%). Οι γυναίκες γενικά και ιδιαίτερα αυτές μέχρι της ηλικίας των 34 χρόνων παρουσιάζονται να διαβάζουν περισσότερο ιδιαίτερα περιοδικά και βιβλία γεγονός που επιβεβαιώνεται από τους βιβλιοπώλες και βιβλιοθηκάριους που συμμετείχαν στις ομάδες εστίασης. Η πιο σημαντική όμως ομάδα αναγνωστριών είναι αυτή μεταξύ των ηλικιών 34 - 53. Έρευνες που έχουν γίνει στο εξωτερικό (Ελλάδα, Γαλλία, Ισπανία, Αγγλία) επιβεβαιώνουν αυτή την τάση ενώ θα περίμενε κάποιος ότι οι γυναίκες αυτής της ηλικίας με τις αυξημένες επαγγελματικές και οικογενειακές υποχρεώσεις θα είχαν το λιγότερο χρόνο διαθέσιμο για διάβασμα. Από την άλλη οι άνδρες γενικά διαβάζουν λιγότερο και προτιμούν τις εφημερίδες. Οι νεαρότεροι άντρες όπως και οι γυναίκες μέχρι 34 χρόνων έχουν μια σαφή προτίμηση προς τα περιοδικά. Οι κοινωνικές ομάδες που φαίνεται να διαβάζουν βιβλία είναι, όπως θα ανέμενε κάποιος, αυτές με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο όπως οι κατηγορίες των επαγγελματιών (professionals) και των εργαζομένων λευκού κολάρου, ενώ αυξημένα είναι τα ποσοστά των μαθητών/φοιτητών και των οικοκυρών. Είναι φανερό ότι ένας σημαντικός αριθμός αυτών που διαβάζουν το κάνουν ως μέρος των σπουδών τους ή και της επαγγελματικής τους επιμόρφωσης. Αυτό αφορά κυρίως αυτούς που αφιερώνουν περισσότερο από το 25% του χρόνου τους στο διάβασμα που παρουσιάζονται να είναι περίπου το 42% του συνόλου. Από αυτούς ένα ποσοστό 20,2% διαβάζει σχεδόν αποκλειστικά για «επαγγελματικούς σκοπούς». Οι περισσότερες πωλήσεις βιβλίων γίνονται από τα βιβλιοπωλεία.
Οι Κύπριοι επιλέγουν να διαβάσουν βιβλία κατά κύριο λόγο μετά από συμβουλή φίλων και συγγενών και από επισκέψεις σε βιβλιοπωλεία. Άλλες πηγές πληροφόρησης όπως εκθέσεις βιβλίων, διαφημίσεις, επισκέψεις σε βιβλιοθήκες δεν φαίνεται να έχουν ιδιαίτερη απήχηση. Οι κύριοι παράγοντες οι οποίοι διαμορφώνουν την επιλογή βιβλίου είναι κατά σειρά σπουδαιότητας: (α) το θέμα του βιβλίου σε ποσοστό 40% (β) η περίληψη στο οπισθόφυλλο σε ποσοστό 25% και (γ) η γνώμη φίλων και συγγενών σε ποσοστό 23%. Η επιλογή του βιβλίου δεν σχετίζεται άμεσα με την προέλευση του εκδοτικού οίκου ή του συγγραφέα. Η ποιότητα, το περιεχόμενο και η αρτιότητα των κυπριακών εκδόσεων θεωρείται εφάμιλλη των αντίστοιχων ελλαδικών, γεγονός το οποίο αμφισβητείται από τους επαγγελματίες του χώρου, οι οποίοι θεωρούν ότι παρά τη μεγάλη πρόοδο υπάρχει ακόμη μεγάλο περιθώριο βελτίωσης. Η λογοτεχνία ελληνική, ξένη και σε ένα μικρότερο βαθμό η κυπριακή φαίνεται να αποτελεί την κύρια επιλογή των αναγνωστών. Ακολουθούν θέματα όπως οι κοινωνικές επιστήμες, η θρησκεία, η διατροφή, η φυσική κατάσταση και η μαγειρική, κατηγορίες οι οποίες αφορούν περισσότερο τις γυναίκες - και η ιστορία και η πολιτική που φαίνεται να αφορά περισσότερο τους άνδρες. Αντίθετα από τα αποτελέσματα της έρευνας πεδίου οι συμμετέχοντες στη συζήτηση θεωρούν ότι τα βιβλία που μεταφέρονται στην τηλεόραση ή στον κινηματογράφο ή αποκτούν σημαντική δημοσιότητα βλέπουν τις πωλήσεις τους να αυξάνονται δραματικά. Αφιερώνουμε περισσότερο χρόνο στην παρακολούθηση τηλεόρασης και στην πλοήγηση του διαδικτύου από το χρόνο που αφιερώνουμε στο διάβασμα.
Επίσης οι περισσότεροι επιλέγουν την ανάγνωση εφημερίδων και περιοδικών παρά την ανάγνωση βιβλίων. Υποβαθμισμένες οι βιβλιοθήκες Η διάθεση του βιβλίου στην Κύπρο θεωρείται ικανοποιητική αλλά αντιμετωπίζει μεγάλες προκλήσεις και προοπτικές. Υπάρχει όμως η ανάγκη για διαμόρφωση πολυεπίπεδης πολιτικής σε θέματα προώθησης του βιβλίου η οποία να στοχεύει τόσο στη βελτίωση της προσφοράς όσο και στην αύξηση της ζήτησης. Η βελτίωση της προσφοράς θα προέλθει από τη βελτίωση των βιβλίων ως προς το περιεχόμενο και την εκδοτική αρτιότητα η δε αύξηση της ζήτησης θα προέλθει από στοχευμένες πολιτικές ενθάρρυνσης, των νέων ιδιαίτερα, να διαβάζουν. Η διάθεση του βιβλίου θα πρέπει να προωθείται όπως κάθε άλλη προσπάθεια προώθησης προϊόντος, μέσω της αξιοποίησης συγκεκριμένων εργαλείων και μεθόδων αγοραλογίας (Marketing).
Σ' αυτή την προσπάθεια έχουν ρόλο και λόγο όλοι οι συντελεστές της διαδικασίας συγγραφής, έκδοσης και διάθεσης ενός βιβλίου όπως συγγραφείς, εκδότες, τυπογράφοι και άλλοι επαγγελματίες, βιβλιοπώλες κ.ά. Ο θεσμός της βιβλιοθήκης είναι γενικά υποβαθμισμένος και οι βιβλιοθήκες δημόσιες, δημοτικές και ακαδημαϊκές απαξιωμένες. Η πολιτεία θα πρέπει άμεσα να προχωρήσει στην ανέγερση και λειτουργία της εξαγγελθείσας κρατικής βιβλιοθήκης η οποία θα καλύψει τις ανάγκες τόσο της ακαδημαϊκής κοινότητας όσο και του ευρύτερου αναγνωστικού κοινού και θα συμβάλει άμεσα στην αναβάθμιση της έρευνας, του πολιτισμού και της φιλαναγνωσίας στην Κύπρο. Βεβαίως η λειτουργία της Κρατικής Βιβλιοθήκης με διπλή ιδιότητα δεν είναι η ιδανική αλλά είναι πολύ καλύτερη από την υφιστάμενη κατάσταση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου