Ναι, σήμερα 23 Απριλίου 2020 γιορτάζουμε όλοι οι βιβλιόφιλοι στην Κύπρο και στον κόσμο την Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου όπως την καθιέρωσε η UNESCO. Και…όχι, η βιβλιοθήκη όπου βρίσκομαι σ’ αυτή τη φωτογραφία, δεν είναι δική μου – είναι η εκπληκτική Βιβλιοθήκη και Κέντρο Πληροφόρησης «Στέλιος Ιωάννου» του Πανεπιστημίου Κύπρου, όπου ξεναγήθηκαν για πρώτη φορά δημοσιογράφοι στις 3 Δεκεμβρίου 2018, με την ευκαιρία της έναρξης της λειτουργίας της. Τα δικά μου βιβλία είναι βέβαια πολύ πιο φτωχά σε αριθμό και θεματολογία και δεν έχουν μόνιμη στέγη όπως αυτά του Πανεπιστημίου, όμως τα σκέφτομαι πάντα με αγάπη και λαχτάρα – αυτά που διάβασα κι αυτά που έγραψα, αυτά που θα διαβάσω και θα γράψω, βιβλία προσφυγόπουλα σαν εμένα, βιβλία που δεν έχουν δική τους βιβλιοθήκη, ούτε μόνιμη κατοικία, βιβλία που άφησα πίσω μου έφηβος στην Κάτω Δερύνεια τον Αύγουστο του ΄74, βιβλία που μετά την προσφυγιά με κράτησαν ζεστό τις κρύες νύχτες του χειμώνα στο σπίτι της γιαγιάς και του παππού στη Φλάσου Σολέας, όταν τις νύχτες διάβαζα Καζαντζάκη με το κλεφτοφάναρο, με τις κουβέρτες πάνω απ’ το κεφάλι μου για να μην ενοχλώ τη μάνα και την αδελφή μου που κοιμόντουσαν στο ίδιο δωμάτιο (με τον πατέρα μου να λείπει εργαζόμενος στο εξωτερικό, όπως χιλιάδες τότε σαν αυτόν).
Η Κύπρος είναι για άλλη μια φορά σε ύφεση και λένε πολλοί πως η χρονιά πήγε χαμένη, αλλά… υπάρχουν βιβλία στα ράφια που περιμένουν να τα διαβάσεις και έχω την εντύπωση ότι τίποτε δεν πάει χαμένο, καμιά χρονιά και καμιά στιγμή, όσο ζούμε τις χρονιές και τις στιγμές μας.
Φέρνω τώρα στο μυαλό μου εκείνο το ξεχωριστό βράδυ στο σπίτι της παιδιάτρου Δέσποινας Οικονόμου στο Παραλίμνι, ιδρύτριας της Κυπριακής Λέσχης Βιβλίου και τη συζήτηση που είχα κάνει, με παιδιά, μικρά και μεγαλύτερα, μέλη της Λέσχης, για τα βιβλία που διαβάζουν. Ακόμα και για τα βιβλία που γράφουν! Η 10χρονη τότε Έλενα από τη Ξυλοφάγου, μου είχε πει ότι ήδη είχε γράψει δύο βιβλία, το πρώτο, από τα έξι της χρόνια! Μου είπε ότι το τιτλοφόρησε «Η φάρμα με τα ζώα» και είναι η ιστορία κάποιων ζώων που φεύγουν από τη φάρμα γιατί δεν τους αρέσει, ενώ μετά από διάφορες περιπέτειες, μετανιώνουν που έφυγαν και πάνε πίσω. Είπα στη μικρή ότι κάποιοι άνθρωποι προσπαθούν να δραπετεύσουν, αλλά επιστρέφουν οικειοθελώς στις φυλακές τους, γιατί δεν αντέχουν την ελευθερία τους και η Έλενα συμφώνησε μαζί μου. Μου είπε επίσης ότι είναι διαφορετική από τις φίλες της, που «τους αρέσει η Μπάρμπι, ενώ σ’ αυτήν, καθόλου». Είχα σκεφτεί ότι είμαι κι εγώ διαφορετικός από τους δικούς μου φίλους, καθώς συνεχίζω την περιπλάνηση, ενώ εκείνοι εγκαταστάθηκαν για καλά στις φυλακές τους, ή σε αυτό που εγώ νομίζω, φυλακές τους.
Την ίδια περίοδο είχα βρεθεί και στο Δημοτικό Σχολείο Λυκαβητού στη Λευκωσία για να γράψω για τη συμμετοχή του σχολείου στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Σχολείων Προαγωγής Υγείας και είχα δει φωτογραφίες εξάχρονων, εφτάχρονων και οχτάχρονων παιδιών στην αυλή του σχολείου, βυθισμένων στα βιβλία τους. Είχαν πιει το χυμό τους, είχαν φάει το σάντουϊτς τους, έβγαλαν τα παπούτσια τους, ακούμπησαν στους κορμούς των δέντρων ή ξάπλωσαν κάτω στο χώμα και άρχισαν να διαβάζουν τις ιστορίες τους. Ήταν βέβαια υπέροχη η είδηση, ότι εκείνο το χρόνο κάποιοι δάσκαλοι, βοήθησαν κάποια μικρά παιδιά να εξοικειωθούν και ν’ αγαπήσουν τη λογοτεχνία. Έτσι το είχε θέσει η Βοηθός Διευθύντρια Στάλω Χατζηπιερή, παρουσιάζοντας τις δράσεις του Δημοτικού Σχολείου Λυκαβητού, στο πλαίσιο της Αγωγής Υγείας και Πρόληψης της Παραβατικότητας: «Δημιουργήσαμε στις τάξεις μας μια κατάσταση στην οποία η ενασχόληση με τα βιβλία έρχεται φυσικά και αβίαστα και βοηθήσαμε τους μαθητές μας να αντιληφθούν ότι το διάβασμα είναι μια μοναδική εμπειρία που μας επιτρέπει να ζούμε ταυτόχρονα χίλιες ζωές, αντλώντας από τον πλούτο τους για να μπορούμε να χειριστούμε τις δικές μας». Βρήκα τα λόγια της αυτά καταπληκτικά κι έγραψα ένα χρονογράφημα όπου διαβεβαίωνα ότι θα μπορούσα να ερωτευτώ μια γυναίκα, χωρίς να την έχω δει ποτέ, μόνο και μόνο γιατί έγραψε αυτές τις λέξεις. Ή, για να το θέσω αλλιώς, αν ήμουν μικρός μαθητής μιας δασκάλας που σκέφτεται και γράφει σαν αυτήν, θα την είχα πολύ ψηλά – θα ήταν η αγαπημένη μου δασκάλα.
Και βέβαια δεν μπορώ να μη συμπεριλάβω σε αυτό το μικρό αφιέρωμα στο Βιβλίο, τη συνάντηση που είχα στο Λονδίνο πριν έντεκα χρόνια με τον τότε 83χρονο γιατρό της Κυπριακής Παροικίας Δρα Ζαχαρία Κώστα από την κατεχόμενη Κοντέα, που από τα 75 του ήταν ανήμπορος να περπατήσει, να οδηγήσει και να φροντίσει χωρίς τη βοήθεια της συζύγου του Στασούλας, τον εαυτό του. Τον είχα συναντήσει στο δωμάτιο του που οι τοίχοι του ήταν καλυμμένοι με χιλιάδες βιβλία και μου είπε ότι εδώ περνούσε τις πιο πολλές ώρες του, μελετώντας και γράφοντας – σε αυτό που έγινε το πνευματικό του ερημητήριο, μέσα στη βουή του κόσμου. Τα τελευταία πέντε χρόνια είχε κάνει Νομικές σπουδές, ενώ κατείχε Πτυχία Γενικής Ιατρικής, Γυναικολογίας, Ιστορίας της Ιατρικής, Φιλοσοφίας, Πτυχίο της Επίδρασης των Κλιματολογικών Συνθηκών στον Οργανισμό, Υδρολογίας και Τροπικών Νόσων. Ο Δρ Ζαχαρίας Κώστα ήταν ευσυγκίνητος, εύκολα γελούσε κι εύκολα έκλαιγε και υπήρχε κάτι που θα το έλεγα ηρωϊκό, σχεδόν επικό στα τρεμάμενα χέρια του, ενώ τα έτεινε προς εμένα για να τον βοηθήσω να μετακινηθεί, στα δάκρυα που κατρακυλούσαν στο άσπρο του πουκάμισο, στη σπασμένη μέση του, που προσπαθούσε μάταια να ισιώσει, καθώς ανασηκωνόταν με κόπο. «Οι πιο βασικές ημερομηνίες στη ζωή είναι η γέννηση κι ο θάνατος κι οι πιο πολλοί έχουν μεταξύ της γέννησης και του θανάτου τους, ένα τεράστιο κενό», μου είπε αναστενάζοντας. Μου είπε και κάτι άλλο: «Σήμερα και μετά από τόσα πολλά χρόνια στο Λονδίνο, θα μπορούσα ως γιατρός, να είμαι εκατομμυριούχος, αλλά η οικογένειά μου απλώς επιβιώνει, γιατί η Ιατρική για μένα είναι αποστολή και όχι μπίζνες – η μόνη περιουσία μου, είναι αυτό το δωμάτιο στο σπίτι μου, το γεμάτο με τα αγαπημένα μου βιβλία και με τη συντροφιά των φίλων μου συγγραφέων. Η ζωή μου ήταν ένα μαρτύριο, αλλά δεν το μετανιώνω. Αν αφαιρούσες τις δοκιμασίες, θα ήμουν ένας κενός άνθρωπος και δεν θα είχε νόημα η ζωή»…
ΤΟΥ ΜΑΡΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ. Από ηλεκτρονική εφημερίδα 24 ΩΡΕΣ, 23/4/2020
