Όταν η Europeana, η μεγάλη ευρωπαϊκή ψηφιακή βιβλιοθήκη έκανε το ντεμπούτο της, τον Νοέμβριο του 2008, το ενδιαφέρον των επισκεπτών για την ιστοσελίδα της ήταν τόσο μεγάλο, που ο κόμβος κόλλησε και χρειάστηκαν μέρες για να επανέλθει.
Έκτοτε, η Europeana βλέπει το περιεχόμενό της, δηλαδή το ψηφιοποιημένο πολιτιστικό υλικό που της έχουν παραχωρήσει διάφοροι φορείς της Ευρώπης (βιβλία, χάρτες, ηχογραφήσεις, φωτογραφίες, έγγραφα και ταινίες από μουσεία, βιβλιοθήκες, πανεπιστήμια κτλ) να αυξάνεται, αναλόγως της προόδου τής κάθε χώρας στην τεχνική της ψηφιοποίησης. Στην Κύπρο, με την ψηφιοποίηση να αποτελεί σχετικά πρόσφατη άφιξη και ακόμη όχι τόσο εδραιωμένη όσο στη Δύση, το υλικό που έχουμε στείλει στην βιβλιοθήκη είναι ελάχιστο: Μόλις 42 εικόνες από την Κυπριακή Βιβλιοθήκη και το ΓΤΠ. Αντίθετα, από το αρχείο μουσείων, πανεπιστημίων και πολιτιστικών φορέων άλλων χωρών έχουν συγκεντρωθεί περισσότερα από 19.027 ψηφιακά εκθέματα που αφορούν και την Κύπρο, είτε πρόκειται για εικόνες ή για βίντεο ή κείμενα.
Με την ευκαιρία της Κυπριακής Προεδρίας στην ΕΕ, το β’ εξάμηνο του 2012, να αποτελεί έναν άρρητο στόχο για την ανάδειξη του κυπριακού πολιτισμού και μέσω της Europeana, αρκετοί φορείς εντείνουν αυτό τον καιρό τα έργα ψηφιοποίησης και εναρμόνισης με τα πρότυπα της ευρωπαϊκής ψηφιακής βιβλιοθήκης, προκειμένου η κυπριακή συμμετοχή σ’ αυτήν να φτάσει σε τουλάχιστον αξιόλογα επίπεδα.
Ιδιωτικές συλλογές και 3D
Όπως δήλωσε στον «Π» ο δρ Σορίν Χερμόν, ερευνητικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Κύπρου στο εργαστήριο ψηφιοποίησης STARC, μέσα στους επόμενους λίγους μήνες η Europeana θα υποδεχτεί περίπου 5.000 αντικείμενα που ψηφιοποίηθηκαν στην Κύπρο. Πρόκειται για μια μεγάλη συλλογή ιστορικών φωτογραφιών της Κύπρου, βιβλία του περασμένου αιώνα με ημερολόγια και εντυπώσεις ταξιδιωτών από την Κύπρο, αλλά και τεχνικές τρισδιάστατης απεικόνισης αντικειμένων και οδηγούς ψηφιοποίησης.
Συνολικά, το Ινστιτούτο Κύπρου υλοποιεί αυτό το διάστημα τέσσερα προγράμματα ψηφιοποίησης, το καθένα από τα οποία αφορά σε διαφορετικά αντικείμενα: Το πρώτο, είναι η ψηφιοποίηση της «Αρχαίας Κυπριακής Γραμματείας», μιας εξάτομης συλλογής που περιλαμβάνει όλα τα έργα που γράφτηκαν από αρχαίους Κύπριους συγγραφείς (φιλοσοφία, επική-λυρική ποίηση, δραματική ποίηση κτλ). Με χορηγία του ιδρύματος Λεβέντη, το έργο αυτό ψηφιοποιείται, ώστε στη συνέχεια (περίπου στις αρχές του 2012) να γίνει διαθέσιμο στο κοινό μέσω μιας εξειδικευμένης σ’ αυτό ιστοσελίδας.
Άλλα τρία προγράμματα υλοποιούνται με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: Το πρώτο είναι το Athena, μέσω του οποίου έχουν ψηφιοποιηθεί περίπου 500 φωτογραφίες από ιδιωτικές συλλογές, που αφορούν την ιστορία της Κύπρου, πολιτικά γεγονότα κτλ, αλλά και 2.000 παράγραφοι από βιβλία του περασμένου αιώνα. Αμφότερα αναμένεται να προστεθούν στην ιστοσελίδα της Europeana στις αρχές του 2012. Με το πρόγραμμα Carare ψηφιοποιούνται σε τρισδιάστατη μορφή περίπου 100 αρχαιολογικές ανασκαφές και αρχαιολογικοί χώροι του νησιού. Τέλος, το 3DICONS είναι ένα νέο πρόγραμμα που αφορά στην ψηφιοποίηση και τρισδιάστατη απεικόνιση σημαντικών αρχιτεκτονικών μνημείων και των περιοχών παγκόσμιας πολιστικής κληρονομιάς της UNESCO, δηλαδή, στην Κύπρο, των μνημείων της Πάφου, της Χοιροκοιτίας και των ιστορικών εκκλησιών του Τροόδους.
Ιδιαίτερα ενδιαφέρον όμως είναι το πρόγραμμα ψηφιοποίησης που έχει ξεκινήσει στο τμήμα Αρχαιοτήτων, όπου οι τεχνικοί από το εργαστήριο του δρος Χερμόν ψηφιοποιούν περίπου 100 από τα πιο αντιπροσωπευτικά αντικείμενα της συλλογής του Κυπριακού Μουσείου, προκειμένου κι αυτά σε κατοπινό στάδιο να προστεθούν στη συλλογή της Europeana. Τα αντικείμενα φωτογραφίζονται ένα-ένα με ειδικά μηχανήματα και στη συνέχεια, με τη βοήθεια του κατάλληλου λογισμικού, αποτυπώνονται ψηφιακά σε τρισδιάστατη μορφή. Εκτός από τη σημασία της ψηφιοποίησής τους για τη διατήρηση και διάδοση των εκθεμάτων, το έργο φιλοδοξεί να φέρει στην πράξη πιο κοντά τον θεατή με εκθέματα που στο Μουσείο δεν μπορεί να αγγίξει, αφού από την ψηφιοποίηση θα είναι διακριτές ακόμη και μικρές γρατζουνιές, αθέατες στο γυμνό μάτι.
Γλώσσα και μορφή
Όπως εξηγεί ο δρ Χερμόν, τα μείζονα προβλήματα για τη συμμετοχή στη Europeana είναι δύο: Η γλώσσα και η ταύτιση της παρεχόμενης πληροφορίας με το μοντέλο που χρησιμοποιεί η Europeana (το λεγόμενο «data beta»). Στην πράξη, η Europeana δεν αναρτά η ίδια υλικό, αλλά παραπέμπει σε ψηφιοποιημένο υλικό των χωρών της Ευρώπης, το οποίο έχει ήδη αναρτηθεί στο διαδίκτυο και της έχει δοθεί πρόσβαση σ’ αυτό. Προκειμένου όμως να είναι συμβατή η διαδικτυακή «γλώσσα» της Europeana με αυτήν του παρόχου, θα πρέπει ο πάροχος να παρέχει συγκεκριμένες πληροφορίες και σε συγκεκριμένη μορφή σχετικά με το υλικό (τίτλος, ημερομηνία, δημιουργός, περιγραφή, μορφότυπο, πηγή, δικαιώματα, πάροχος).
Το γεγονός ότι ο κάθε φορέας περιγράφει το υλικό στη γλώσσα του (π.χ., ένα σουηδικό μουσείο περιγράφει τα κυπριακά του εκθέματα στα σουηδικά) καθιστά αυτόματα αυτό το υλικό δύσκολα προσβάσιμο στους μη ομιλούντες τη γλώσσα. Επιπλέον προβλήματα προκύπτουν αναλόγως με τα δικαιώματα του υλικού και βεβαίως με την ψηφιοποίηση, αφού, εκτός της χρηματοδότησης, ο κάθε φορέας θα πρέπει να εντοπίσει και να εργοδοτήσει για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα τεχνικούς που να γνωρίζουν όχι απλώς να ψηφιοποιούν το εκάστοτε υλικό (άλλη τεχνική για ήχο, εικόνα, βίντεο κτλ), αλλά και να γνωρίζουν πώς να το κατηγοριοποιούν, αναλόγως του περιεχομένου του.
Πηγή: (ΧΡΥΣΤΑ ΝΤΖΑΝΗ, Εφ. "Πολίτης", 24/8/2011)
